Βάπτισμα ονομάζεται η ιερή πράξη της Εκκλησίας με χρήση ύδατος ως συμβόλου εξαγνισμού, η οποία σηματοδοτεί την εισαγωγή του πιστού στο σώμα της εκκλησίας. Η λέξη «βάπτισμα» προέρχεται από το ρήμα βάπτω/βαπτίζω, που σημαίνει «βυθίζω συχνά ή έντονα, βουτάω, καταδύω».
Το νόημα και οι προϋποθέσεις του βαπτίσματος
Τα νήπια βαπτίζονται, για να καθαρθούν από τον μολυσμό του «προπατορικού αμαρτήματος» και να είναι εύθετα στη «βασιλεία των ουρανών». Διότι η παρουσία του προπατορικού αμαρτήματος στα νήπια, έστω κι αν αυτά δεν έχουν προσωπικές αμαρτίες, τα εμποδίζει να γίνουν μέτοχα της αιώνιας ζωής.
Σύμφωνα με την Ορθόδοξη εκκλησία, με το βάπτισμα μεταδίδεται στον βαπτιζόμενο:
1) Η άφεση όλων των αμαρτιών, δηλαδή η απαλλαγή από τον μολυσμό του προπατορικού αμαρτήματος και, όταν ο βαπτιζόμενος είναι μεγάλης ηλικίας, των προσωπικών αμαρτιών. Γι᾿ αυτό μετά το βάπτισμα, ανεξαρτήτως προηγουμένης ζωής μπορεί ο αναγεννημένος χριστιανός και να ιερωθεί.
2) Η αναγέννηση, η δικαίωση, η υιοθεσία και η δυνατότητα σωτηρίας. Ο βαπτισμένος έχει επανέλθει στην προπτωτική κατάσταση του «κατ᾿ εικόνα και καθ᾿ ομοίωσιν», εκτός της ροπής προς το κακό, το οποίο όμως υπερνικάται (όταν κανείς ζει και αγωνίζεται εντός της εκκλησίας) και του φυσικού θανάτου, ο οποίος όμως δεν έχει άλλες συνέπειες, εφ΄ όσον πλέον ο άνθρωπος μεταβαίνει με αυτόν τον φυσικό θάνατο στη ζωή (την αιώνια). Η βάση της αγιότητας τέθηκε. Υπολείπεται η ενεργός, η προσωπική συμμετοχή του καθενός, για να γίνει «κατά χάριν θεός».
Σύμφωνα με τους λόγους του Ιησού Χριστού (Όποιος πιστέψει και βαπτιστεί, θα σωθεί· όποιος, όμως, απιστήσει, θα κατακριθεί - Μάρκος 16:16), προϋπόθεση του βαπτίσματος είναι η πίστη σ’ Αυτόν.
Η πίστη αυτή περιλαμβάνει τη μετάνοια του ανθρώπου από τον αμαρτωλό τρόπο ζωής του και τη διά πίστεως αποδοχή του λυτρωτικού έργου του Ιησού Χριστού στον σταυρό. Ο πιστός απομακρύνεται από την εξουσία του σκότους, για να ακολουθήσει συνειδητά τον Χριστό. Οι σκέψεις του, οι πράξεις του, η αγάπη του και ολόκληρη η ζωή του στρέφονται στην προσκύνηση και τη λατρεία του Χριστού.
Στην Καινή Διαθήκη, η βάπτιση πρώτη φορά εμφανίζεται από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Αυτή τη βάπτιση την είχαν λάβει οι μαθητές και Απόστολοι του Χριστού αλλά και ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Το τελετουργικό ήταν ιδιαίτερα απλό, αφού σε τρεχούμενο ύδωρ, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος βάπτιζε τους πιστούς και τους καλούσε σε μετάνοια. Το βάπτισμα αυτό υπήρξε πρόδρομος του βαπτίσματος της χριστιανικής Εκκλησίας, αλλά είχε διαφορετικό περιεχόμενο και έννοια σε σχέση με το θεσμοθετημένο βάπτισμα της νεοσύστατης Εκκλησίας. Ο σκοπός ήταν η προετοιμασία για τον ερχομό του Μεσσία και η μετάνοια των Ιουδαίων.
Κατά τους αποστολικούς χρόνους μια σύντομη ομολογία της πίστης αρκούσε για την παροχή βαπτίσματος στους πιστεύοντες, χωρίς ιδιαίτερη προγενέστερη κατήχηση ή ειδική προετοιμασία. Κατά τους μεταποστολικούς χρόνους όμως, προηγείτο του βαπτίσματος μια σύντομη κατήχηση με τις θεμελιώδεις αρχές της πίστης. Το βάπτισμα τελείτο με κατάδυση στο νερό όπως γίνεται φανερό και από τη γραμματεία της εποχής.
Το βάπτισμα αρχικά γινόταν σε ανοικτούς φυσικούς χώρους με τρεχούμενο νερό όπως οι λίμνες και τα ποτάμια ή άλλους ειδικούς χώρους, τα λεγόμενα «βαπτιστήρια». Με το πέρασμα του χρόνου, η τελετή λάβαινε χώρα στους ναούς. Ο Ιουστίνος αναφέρει στο βάπτισμα ευχές για καθαγιασμό του νερού και εξορκιστικές ευχές, ενώ προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να ερμηνευτεί και η νηστεία προ του βαπτίσματος.
Νηπιοβαπτισμός διά νόμου
Ο νηπιοβαπτισμός προκάλεσε διχογνωμία κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Ο Ειρηναίος περί το 185 αναφέρεται ασαφώς για πρώτη φορά στο ζήτημα αυτό. Ο Τερτυλλιανός αποδοκίμαζε την πρακτική του βαπτίσματος νηπίων και προάσπισε την άποψη ότι θα έπρεπε να ενηλικιωθούν πρώτα: «Fiant Christiani cum Christum nosse potuerint», δηλαδή «ας γίνονται χριστιανοί (δηλαδή να βαπτίζονται) τα παιδιά όταν είναι πλέον σε θέση να γνωρίσουν τον Χριστό». Αντιθέτως ο Κυπριανός, ο οποίος είχε την άποψη ότι «όλες οι αμαρτίες εξαλείφονται με το βάπτισμα», θεωρούσε ότι και τα νήπια ανεξαιρέτως θα έπρεπε να βαπτίζονται, ενώ ο Ωριγένης θεωρούσε τον νηπιοβαπτισμό αποστολική παράδοση. Από τον 3ο αιώνα η Εκκλησία άρχισε να καθιερώνει τον νηπιοβαπτισμό. Εν τούτοις, δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία υπέρ του νηπιοβαπτισμού πριν από τον 3ο αιώνα, ενώ είναι προφανές ότι όλες οι αρχαίες βαπτιστήριες λειτουργίες αφορούσαν στο βάπτισμα ενηλίκων.
Έως τον 6ο αιώνα καθιερώθηκε ευρύτερα το βάπτισμα νηπίων, με τη διαβεβαίωση ότι το νήπιο θα ακολουθούσε την πίστη, καθώς ένας ενήλικος χριστιανός, ο λεγόμενος «ανάδοχος» (νονός), αναλάμβανε εν ονόματι του νηπίου το καθήκον να ακολουθήσει ως ενήλικος την χριστιανική πίστη και προσωποποιούσε την ευθύνη του όλου σώματος της τοπικής εκκλησίας για την ορθή κατήχηση του νέου μέλους της. Το έθιμο του νηπιοβαπτισμού σύντομα μετά τη γέννηση του νηπίου διαδόθηκε ευρύτερα κατά τον 10ο και 11ο αιώνα και έγινε γενικότερα αποδεκτό κατά τον 13ο αιώνα.
Ο υποχρεωτικός βαπτισμός —νηπίων και ενηλίκων— αλλά και ο εξαναγκασμός ειδωλολατρικών και άλλων ομάδων ώστε να εκχριστιανιστούν μέσω βαπτίσματος μαρτυρείται ήδη από τον 6ο αιώνα στον Ιουστινιάνειο Κώδικα που εκδόθηκε από τον Ιουστινιανό Α’, όπου αναφέρεται:
"Θεσπίζουμε δε και νόμο, σύμφωνα με τον οποίο όλα τα μικρά παιδιά πρέπει να δέχονται το σωτήριο βάπτισμα αμέσως και χωρίς καμμία αναβολή, ώστε όπως και οι μεγαλύτεροι να μπορούν να εκκλησιάζονται και να κατηχούνται στις θείες γραφές και τους θείους κανόνες. Έτσι θα μπορούν να διαφυλάξουν την αληθινή πίστη των ορθοδόξων χριστιανών και δεν θα επιστρέψουν ξανά στην παλαιά πλάνη. Και όσων έχουν κάποιο στρατιωτικό ή άλλο αξίωμα και περιουσία μεγάλη και για να κρατήσουν τα προσχήματα εβαπτίσθησαν οι ίδιοι ή πρόκειται να βαπτισθούν, αφήνοντας όμως τις συζύγους τους και τα τέκνα τους ή τα άλλα μέλη του οίκου τους μέσα στην ελληνική πλάνη, διατάσσουμε να δημευθεί η περιουσία τους, να στερηθούν όλων των πολιτικών δικαιωμάτων τους και να τιμωρηθούν όπως τους αξίζει, αφού είναι φανερό ότι έτυχαν του αγίου βαπτίσματος δίχως να έχουν πίστη, και τα ίδια δε θα υφίστανται οι αλιτήριοι Έλληνες ("εθνικοί") και οι Μανιχαίοι, τμήμα των οποίων είναι οι Βορβορίτες".
Η δημιουργία πελατειακού ποιμνίου από την κρατική εκκλησία από νηπιακή ακόμη ηλικία, χωρίς φυσικά το άτομο να έχει αποδεχτεί τον Χριστό συνειδητά, έρχεται σε αντίθεση όχι μόνο με το Σύνταγμα (στην ουσία, καταργείται η θρησκευτική ελευθερία που μνημονεύεται, καθώς στην πραγματικότητα υπάρχει «πειθαναγκασμός» με αποτέλεσμα τον προσηλυτισμό ενός άβουλου πλάσματος), αλλά και με την Αγία Γραφή καί τούς Αποστολικούς Πατέρες: «Πηγαίνετε σε όλο τον κόσμο, και κηρύξτε το ευαγγέλιο σε όλη την κτίση. Όποιος πιστέψει και βαπτιστεί, θα σωθεί· όποιος, όμως, απιστήσει, θα κατακριθεί» (Μάρκος 16:15,16). Ο ίδιος ο Χριστός, δεχόταν την βάπτιση και την κατήχηση μόνο ενηλίκων. Δηλαδή, πρώτα πιστεύουμε και μετά βαπτιζόμαστε.
Οι πηγές αυτές της Αγίας Γραφής και της Ιεράς Παραδόσεως παρουσιάζουν τις θέσεις και αντιθέσεις, την αλήθεια και την πλάνη, ώστε ο ενδιαφερόμενος να ξέρει μόνος του πού βαδίζει και πού στηρίζεται.
Η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση.
|
Ορθόδοξη Εκκλησία.
|
|
|
"Μετανοήσατε, και ας βαπτισθή
έκαστος υμών εις το όνομα του Ιησού Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών, και
θέλετε λάβει την δωρεάν του Αγίου Πνεύματος" [Πράξεις:β’38.] (Ισχύει γιά τήν μεγάλη ηλικία).
"Όστις πιστεύση και βαπτισθή θέλει σωθή, όστις όμως απιστήση θέλει κατακριθή" [Μάρκος: ις’16]-(προηγείται η πίστη και ακολουθεί τό βάπτιοσμα). "Η αγνοείτε ότι όσοι εβαπτίσθημεν εις Χριστόν Ιησούν, εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν; Συνετάφημεν λοιπόν μετ' αυτού διά του βαπτίσματος εις τον θάνατον" [Ρωμαίους: ς’ 3-4]-(Αναφέρεται σέ ενήλικες. Τό νήπιον είναι αδύνατον να ξέρει ότι συνετάφη μετά τού Χριστού). "Του οποίου αντίτυπον ον το βάπτισμα, σώζει και ημάς την σήμερον,… (είναι) μαρτυρία της αγαθής συνειδήσεως εις Θεόν" [Α’ Πέτρου: γ’ 21]-(Τό νήπιον έχει συνείδηση; Ξέρει τί κάνει βαπτιζόμενο;). "Όσοι πεισθούν και πιστεύσουν ότι αυτά που διδάσκονται είναι αληθινά, και υποσχεθούν ότι αυτά θά τά εφαρμόζουν στη ζωή τους, αυτοί θά νηστεύσουν, θα προσευχηθούν γιά τήν άφεση τών αμαρτιών τους… έπειτα νά οδηγούνται εκεί όπου υπάρχει νερό, γιά τό βάπτισμα" [Ιουστίνος -Β’]αιών. "Άς έλθουν στό βάπτισμα όταν φτάσουν σέ νεαρή ηλικία. Ας γίνουν Χριστιανοί, όταν θά είναι ικανοί νά γνωρίσουν τόν Χριστό" [Τερτυλλιανός – Β’ και Γ’ αιών]. "Διότι πρέπει πρώτα να πιστέψωμε καί έπειτα και έπειτα νά σφραγισθεί η πίστη μας τού βαπτίσματος" [Μ. Βασίλειος – 4ος αιών]. Ο Χρυσόστομος αναφερόμενος σε ενήλικες, λέγει: "Μέγα είναι τό βάπτισμα… για να μάθεις κι' εσύ, ότι και σέ 'σένα, όταν βαπτίζεσαι, έρχεται τό Άγιο Πνεύμα". |
"Τό βάπτισμα είναι η είσοδος για να γίνεις μέλος τής Εκκλησίας", Χριστιανός.
"Τά νήπια έχουν ανάγκη της αναγεννήσεως δια τού βαπτίσματος, διότι φέρουν το προπατορικόν αμάρτημα. Είναι δεκτικά τής Χάριτος του Χριστού διότι δέν είναι ικανά νά αντιτάξουν προσωπικό κώλυμμα". "Το αβάπτιστο παιδί όταν πεθάνει είναι επικίνδυνο για τούς ζωντανούς, διότι γίνεται τελώνη, ξωτικό, βρυκολακιάζει(!), παρουσιάζεται σάν ίσκιωμα, πηγαίνει και βυζαίνει την μάνα του"(!), κ.λ.π. "Ο νηπιοβαπτισμός επιβάλλεται για να μή πεθάνουν οι άνθρωποι αβάπτιστοι. Τά νήπια δέν έχουν βέβαια την πίστιν και δέν ημπορούν να παρασκευασθούν για τό βάπτισμα, αλλ' είναι δεκτικά της θείας χάριτος, αφού δέν δύνανται να προβάλουν κώλυμμα". Ο Χριστός σαφώς διεκήρυξε ότι τα βρέφη, χωρίς συσχέτιση με τό βάπτιοσμα, είναι ευπρόσδεκτα στην δόξα του ουράνιου κόσμου: "Αφήσατε τα παιδία και μη εμποδίζετε αυτά να έλθωσι προς εμέ· διότι των τοιούτων είναι η βασιλεία των ουρανών" [Ματθαίος: ιη’ 14]. 1. "Δογματική": Χ. Ανδρούτσου και Π. Τρεμπέλα, περί τού βαπτίσματος. 2. "Τα Μυστήρια": Αρχιεπισκόπου Κρήτης Τιμοθέου Παπουτσάκη. 3. "Θρησκευτική Εγκυκλοπαίδεια": Α. Μαρτίνου, 3ος τόμος, σελίδες 583-598). |
Τη δήλωση του Κυρίου "όποιος πιστέψει και βαπτιστεί, θα σωθεί", ακολούθησε η Εκκλησία για 600 ολόκληρα χρόνια. Τον νηπιοβαπτισμό τον στήριξαν σε φανταστικές υποθέσεις, επειδή η Καινή Διαθήκη αναφέρει βάπτιση οικογενειών. Οι ιεροί συγγραφείς όμως γι' αυτήν την περίπτωση αναφέρονται σε ενήλικα πρόσωπα, που είχαν την ικανότητα να ακούσουν και να αποφασίσουν. Απαραίτητη προϋπόθεση τού βαπτίσματος είναι να ομολογήσει ο βαπτιζόμενος την ορθή πίστη στον Χριστό.
Οι Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, αν και προέρχονταν από Χριστιανούς γονείς, βαπτίσθηκαν σε ώριμη ηλικία. Επίσης αυτοί που επρόκειτο να χειροτονηθούν κληρικοί, ανέβαλλαν τό βάπτισμα μέχρι την ημέρα της χειροτονίας τους. Στα πρώτα 600 χρόνια, ποτέ δεν βάπτιζαν κανένα, χωρίς δημόσια ομολογία πίστης.
Ο νηπιοβαπτισμός αναμφισβήτητα δεν είναι στο θέλημα του Θεού της ελευθερίας, καθώς στερεί από τον άνθρωπο το δικαίωμα να επιλέξει συνειδητά και ελεύθερα αν επιθυμεί να Τον ακολουθήσει.
(με στοιχεία και από το άρθρο "Ποιος Είναι Αιρετικός" του τ. αρχιμ. Στυλιανού Χαραλαμπάκη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια με προσβλητικό ή υβριστικό περιεχόμενο δεν θα δημοσιεύονται.