Τι είναι η «Εκκλησία»

Η Εξέλιξη ενός Κινήματος
Ο Χριστιανισμός ξεκίνησε πολύ απλά. Ωστόσο, με τα χρόνια, έχει περάσει από διάφορους κύκλους πολυπλοκότητας μέχρι να εμφανιστεί ένα κίνημα ανανέωσης και να επαναφέρει ένα μέρος της εκκλησίας στην απλότητα. Αυτοί οι κύκλοι είναι σχεδόν πάντα οι ίδιοι. Αρχικά, η κίνηση ξεκινά με μερικές απλές αλλά βαθιές ιδέες που θα μπορούσαν να διδαχτούν και να μαθευτούν μέσα σε λίγα λεπτά. Οι άνθρωποι που ακούν αυτές τις ιδέες ενθουσιάζονται τόσο πολύ, που είναι σε θέση να τις θυμούνται, να τις εφαρμόζουν και να τις διδάσκουν σε άλλους.

Μέσα σε λίγα χρόνια, όμως, το κίνημα αρχίζει να μεταμορφώνεται, καθώς οι καινοτόμες πρακτικές γίνονται τυπικές παραδόσεις. Οι πολιτισμικές επιρροές ενσωματώνονται για να προσελκύσουν τις μάζες, αλλά σύντομα γίνονται δυσδιάκριτες από το ίδιο το κίνημα. Τελικά, το κίνημα αρχίζει να επιβραδύνεται καθώς η απαιτούμενη γνώση και εξειδίκευση για να ζεις και να λειτουργείς μέσα στο κίνημα γίνεται τόσο μεγάλη, που χρειάζονται όχι λίγα λεπτά, αλλά μερικά χρόνια για να κατανοήσεις και να συλλάβεις τις ιδέες και τις πρακτικές του. Οι δύο ή τρεις αρχικές αλήθειες που εξαπλώθηκαν τόσο γρήγορα στην αρχή, εξελίσσονται σε τεράστια συστήματα πεποιθήσεων και πρακτικών, με βιβλία, εξειδικευμένους ηγέτες και κέντρα εκπαίδευσης, όπου οι νεοεισαγόμενοι περνούν χρόνια μελέτης προτού τους επιτραπεί να βγουν και να διδάξουν και άλλους.

Αυτό συνεχίζεται μέχρι να έρθει κάποιος και να απλοποιήσει ξανά τα πράγματα. Τότε αρχίζει ένα νέο κίνημα που φέρνει μεταρρύθμιση, ανανέωση, πάθος, ενθουσιασμό και γενικά μια έκρηξη στην ευαγγελιστική δραστηριότητα. Συχνά, αυτές οι νέες ιδέες, οι νέες πρακτικές και οι άνθρωποι που τις διδάσκουν, καταδικάζονται ως αιρετικές και αιρετικοί από το κατεστημένο και καλά εδραιωμένο προηγούμενο κίνημα. Με την πάροδο του χρόνου, το νέο κίνημα είτε εξαφανίζεται, είτε ακολουθεί το γενικό μοτίβο παραπάνω, και τελικά ενσωματώνεται στο ήδη θεμελιωμένο και καθιερωμένο κίνημα. Όταν συμβαίνει αυτό, γράφονται νέα βιβλία, παρέχονται νέες εξηγήσεις, ανοίγουν νέα εκπαιδευτικά κέντρα και διευρύνεται η συνεχώς αυξανόμενη μάζα της απαιτούμενης γνώσης για να ζεις και να λειτουργείς μέσα στο κίνημα. Τελικά, ένα νέο κίνημα ξεκινά, και η διαδικασία επαναλαμβάνεται από την αρχή.

Αυτές οι πνευματικές κινήσεις συχνά επικεντρώνονται γύρω από την ελευθερία. Όσοι συμμετέχουν στο κίνημα πιστεύουν ότι οι Γραφές περιέχουν πολύ λίγα για το πώς πρέπει να λειτουργεί η Εκκλησία. Ωστόσο, οι Γραφές μάς λένε τι είναι η Εκκλησία και τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνει. Εφόσον το καταλάβουμε αυτό, μπορούμε να είμαστε όσο ελεύθεροι, ευέλικτοι και δημιουργικοί επιθυμούμε.

Ορίζοντας την Εκκλησία
Τι υποτίθεται ότι είναι και κάνει η Εκκλησία; Εξαρτάται από το πώς ορίζεις την Εκκλησία. Αλλά το να έχεις έναν ορισμό δεν είναι τόσο απλό, όσο το να αναζητήσεις ένα εδάφιο στη Βίβλο, να ζητήσεις από τον ποιμένα σου έναν ορισμό ή να τον βρεις σε ένα θεολογικό λεξικό. Ακόμη και όταν ορίζεται, τέτοιοι ορισμοί τείνουν να είναι γεμάτοι από περίπλοκες ιδέες και θεολογική ορολογία που απαιτούν περαιτέρω εξήγηση. Για παράδειγμα, ένας τυπικός ορισμός της «εκκλησίας» σε πολλά βιβλία θεολογίας είναι κάπως έτσι:

"Η Εκκλησία είναι το παγκόσμιο σώμα των πιστών που λειτουργεί υπό την ηγεσία του Ιησού Χριστού και συνέρχεται τακτικά σε τοπικές συνελεύσεις για να εκπληρώσει τη Μεγάλη Αποστολή μέσω της τήρησης των θεσμών του Βαπτίσματος και του Δείπνου του Κυρίου και ακούγοντας το κήρυγμα του λόγου του Θεού, όλα για την οικοδομή των πιστών και τον ευαγγελισμό του κόσμου."

Πραγματικά, δεν υπάρχουν πολλά για να διαφωνήσεις με έναν τέτοιο ορισμό. Ωστόσο, όταν ξεκινάτε να συζητάτε τι σημαίνουν οι διάφοροι όροι και λέξεις, αρχίζει η διαφωνία. Πώς μπορεί η εκκλησία να είναι και παγκόσμια και τοπική; Ποιοι είναι οι πιστοί; Τι πρέπει να πιστεύουν και ποιος αποφασίζει; Τι σημαίνει για τον Ιησού Χριστό να είναι Κεφαλή; Να έχουμε ποιμένες και ιερείς ή όχι; Γιατί το βάπτισμα και το Δείπνο του Κυρίου είναι θεσμοί ή διατάξεις; Τι είδους βάπτιση απαιτείται; Πώς και πότε πρέπει να βαφτίζονται οι άνθρωποι; Τι ακριβώς συνιστά το «Δείπνο του Κυρίου»; Πόσο συχνά πρέπει να τηρείται; Ποιος μπορεί να κάνει το κήρυγμα; Πόση ώρα πρέπει να διαρκεί; Τι σημαίνει να κηρύττουμε «τον λόγο του Θεού»; Επίσης, αυτός ο συγκεκριμένος ορισμός δεν λέει τίποτα για την ηγεσία, την οργάνωση, την εκκλησιαστική διοίκηση, τα δόγματα, τον ρόλο μας στην κοινωνία και πολλά άλλα θέματα που είναι σημαντικά για τη μέση εκκλησία.

Τα θεολογικά βιβλία γενικά προσπαθούν να απαντήσουν σε αυτού του είδους τα ερωτήματα. Αλλά, μια προσπάθεια να καταλάβετε τι είναι και τι κάνει η Εκκλησία, απαιτεί λεπτομερή γνώση δεκάδων βιβλίων, ίσως κι ένα ή δύο προχωρημένα εκπαιδευτικά πτυχία. Τα «βασικά» της Εκκλησίας φαίνεται να απαιτούν πολλή προηγμένη μελέτη και έρευνα. Τα βασικά τελικά, δεν είναι και τόσο βασικά...

Πρώτον, είναι αλήθεια, όπως προαναφέρθηκε, ότι η ελληνική λέξη «εκκλησία» σημαίνει «συγκέντρωση» ή «συνέλευση». Ο όρος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για κάθε είδους συγκέντρωση, είτε κοινωνική, είτε πολιτική ή θρησκευτική.

Στην πρώιμη ιστορία της εκκλησίας, όταν η Καινή Διαθήκη μεταφραζόταν από τα ελληνικά στα λατινικά, δεν υπήρχε σαφές αντίστοιχο στα λατινικά για τη λέξη «εκκλησία», κι έτσι προτάθηκαν διάφοροι όροι. Ο Τερτυλλιανός χρησιμοποίησε την «curia» (αυλή ή δικαστήριο!), ενώ ο Αυγουστίνος έγραψε για τη Civitas Dei («Πόλη του Θεού»). Το θέμα είναι ότι πολλοί πρώιμοι συγγραφείς δεν ήξεραν πώς να μεταφράσουν ή να περιγράψουν τον όρο «εκκλησία», αλλά οι όροι που πρότειναν προσφέρουν ενδιαφέρουσες ενδείξεις για το πώς λειτουργούσε και θεωρείτο η Εκκλησία κατά τα πρώτα χρόνια της.

Κάποια βοήθεια για τη μετάφραση της λέξης μπορεί να προέλθει από την αναγνώριση ότι προέρχεται από το ρήμα «καλώ». Μερικοί που το έχουν κατανοήσει αυτό, αναφέρονται στην εκκλησία ως «οι καλεσμένοι εκ (του κόσμου)». Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι η έμφαση σε μια τέτοια χρήση δεν δίνεται στους ανθρώπους που συγκεντρώνονται, ή στο πού συγκεντρώνονται, αλλά μάλλον στο ποιος κάνει τη συγκέντρωση. Για να το θέσω αλλιώς, ο πιο σημαντικός παράγοντας σε μια εκκλησία είναι ποιος προκαλεί και συγκαλεί τη συνέλευση. Σε σύγκριση με τη Γραφική χρήση του όρου, γίνεται γρήγορα προφανές ότι ο Θεός είναι Αυτός που συγκαλεί τη συνέλευση. Επομένως, όποτε χρησιμοποιείται ο όρος «εκκλησία», είτε δηλώνεται είτε υπονοείται ότι πρόκειται για συγκέντρωση του (ή από) Θεού.

Είναι πιθανό ότι οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης δανείστηκαν τον όρο από τους Εβδομήκοντα (την ελληνική μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης) όπου ο λαός του Ισραήλ αναφέρεται συχνά ως εκκλησία του Θεού. Ο Θεός τούς κάλεσε και συγκέντρωσε από τον κόσμο, για να εκπληρώσουν έναν συγκεκριμένο σκοπό και έργο. Στην Καινή Διαθήκη, όταν ο Θεός συγκεντρώνει, δεν το κάνει συγκεντρώνοντας τους ανθρώπους ως έθνος, αλλά συγκεντρώνοντας τους ανθρώπους μαζί σε ένα Πρόσωπο, δηλαδή τον Ιησού Χριστό.

Αυτή είναι η πρώτη παρανόηση για την Εκκλησία που πρέπει να ξεκαθαριστεί. Η Εκκλησία δεν είναι ένα μέρος ή ένα κτίριο. Η Εκκλησία δεν είναι κάτι όπου πηγαίνεις. Ούτε είναι μια εκδήλωση. Δεν είναι κάτι που μπορείς να κάνεις. Δεν είναι κάτι που μπορείς να προγραμματίσεις. Αντίθετα, η Εκκλησία είναι άνθρωποι τους οποίους ο Θεός έχει συγκεντρώσει εν Χριστώ.

Jeremy Myers
συγγραφέας

Διαβάστε επίσης:
Μια αληθινή Εκκλησία